TEKNOLOJİK DETERMİNİZM (BELİRLEYİCİLİK) ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR ÇALIŞMA

Özet

Yıllar içerisinde toplumlar evrim geçirerek tarım toplumlarından, sanayi toplumlarına evrilmiş ve enformasyon çağıyla birlikte 19.yy’dan itibaren hızlı bir bilgi toplumuna doğru geçiş yapmıştır. Tarım toplumu, sanayi toplumuna sonrasında enformasyon (bilgi) toplumları oluşmuştur. Bu toplumsal değişimler aynı zamanda toplumun yapılarını, sosyal hayatı, örgütleri etkilemektedir. Günümüzde bilgi toplumunun temellerinin oluşmasını sağlayan teknolojik ilerleme ve dijitalleşme teknoloji unsurunu ön plana çıkarmaktadır. Dijital çağın içerisinde toplumlar ve dolayısıyla bireyler hızlı artan teknolojik gelişmelerden etkilenmektedir. Yeni teknolojilerin gelişimi toplumu, örgütleri, çalışanları dolayısıyla kültürü, iş yapış şekillerini, iş süreçlerini, rekabet unsurlarını, örgütsel yapıları etkilemektedir. Teknolojik determinizm yaklaşımı, teknolojiyi merkeze almaktadır. Bu görüşü destekleyenler, teknolojinin toplumları ve örgütleri yapılandırdığı ve etkilediği görüşünü dile getirirler. Buradan hareketle teknolojik determinizm, küreselleşen dünyada bilgi sistemlerinin gelişmesiyle birlikte örgütleri kültürel, yapısal olarak etkilemektedir. Örgütler, teknolojinin kendilerini değiştirmesine uyum sağlasalar bile, bu değişim kolay olmamaktadır. Örgütün içinde bulunduğu sektörde değişim alanı, örgütleri değişime yönlendirirken aynı zamanda değişime karşı direnç ve engelde oluşturabilmektedir. Teknolojik determinizm görüşünün aksine, sosyal inşacılık teknolojiyi toplumların ve örgütlerin kullandığı ona anlam yüklediği bir unsur olarak görmektedir. Sosyal inşacılara göre, teknolojiyi kullanan bireylerin, çalışanların yarattığı sosyal etki önemlidir. Sosyal inşa yaklaşımında, toplumu veya örgütleri etkileyen tek bir etken bulunmamaktadır. Bu yaklaşıma göre gerçeklik sosyal bağlamda ele alınmaktadır. Çalışma teknolojik determinizm olgusunu kavramsal bir şekilde ele almaktadır. Teknolojik determinizm açıklanarak sosyal inşacılık teorisiyle karşıt yönleri irdelenmektedir.