Sosyal Bilimlerde Akademik Çalışmalar Dergisi/ Journal of Academic Studies in Social Sciences

FROM BIOLOGY TO BUSINESS: MANAGEMENT PRONCIPLES OF HERDING

Ayse Meric Yazici — 2025-03-25

Collective organisation models in nature are an important source of inspiration for management and organisation theories. Bee colonies are dynamic social structures in which individuals assume specific roles and are managed by a decentralised organisation model. While the queen bee manages the reproduction process, worker bees undertake tasks such as resource management, defence and maintenance. Drones participate in mating processes to ensure the continuity of the colony. This division of tasks emphasises the importance of division of labour, specialisation and rapid adaptation processes in times of crisis. Swarm intelligence observed in bee colonies provides an important model for understanding the effectiveness of collective decision-making processes in organisations. Companies such as Google and Toyota encourage employees to create innovative and sustainable solutions by giving them autonomy. Similarly, the ability of bees to act collectively offers new perspectives on teamwork and leadership in business. However, the important role of bees in the ecosystem should also be considered from a sustainability perspective. The decline in bee populations affects not only the balance of natural ecosystems, but also agricultural production and sustainability policies of businesses. In conclusion, the management dynamics of bee colonies offer important principles that can guide human organisations. The collective intelligence, task sharing and sustainability approach of bees constitute a valuable model for teamwork and organisational structures in the business world.

TEKNOLOJİK ESNEKLİK ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Mesut Öztırak — 2025-03-25

Bu çalışmanın amacı, işletmelerin teknolojik esneklik yapısını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Üç aşamalı ölçek geliştirme sürecinin ilk aşamasında, derinlemesine görüşmeler yapılmış ve içerik analizi sonucunda 34 maddelik bir önerme havuzu oluşturulmuştur. İkinci aşamada, bu maddeler üzerinde yapılan düzenlemelerle bir madde taslağı oluşturulmuş ve anlam, görünüş ve kapsam geçerliliğinin sağlanabilmesi için uzman görüşlerine başvurulmuştur. Son aşamada ise bu taslak ölçek değerlendirilerek 12 maddelik bir versiyon geliştirilmiştir. Bu süreçte iki farklı örneklem grubuyla pilot uygulamalar gerçekleştirilmiş ve çevrimiçi ile yüz yüze anketler aracılığıyla nicel veriler toplanmıştır. Pilot çalışma, sağlık sektöründe görev yapan 104 kişilik bir örneklemle yapılmış, ardından geliştirilen ölçek, havacılık sektöründeki 295 çalışana uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, teknolojik esneklik ölçeğinin 7 maddeden oluşan yapısı belirlenmiş ve bu yapının doğrulayıcı faktör analizi ile test edilerek tek boyutlu yapısının kabul edilebilir düzeyde uyum sağladığı görülmüştür. Cronbach Alpha değeri 0,972 olarak hesaplanmış ve ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu anlaşılmıştır. İlerleyen yıllarda, değişimlere hızlı uyum sağlayabilen ve daha esnek işletmelere olan ihtiyaç giderek artacaktır. Bu bağlamda geliştirilen ölçeğin, işletmelerin teknolojik esneklik düzeylerini ölçmek ve değerlendirmek için tüm sektörlerde kullanılabilecek önemli bir araç olacağı düşünülmektedir.

YÖNETİMDE DİJİTALLEŞME: GELECEK DİJİTALİ YÖNETMEKTE

Arzu ÖZKANAN — 2025-03-25

Dijitalleşme, son yıllarda tüm sektörleri derinden etkileyen bir dönüşüm süreci olmuştur ve yönetim alanı da bu dönüşümden payını almıştır. Yönetim pratiği, dijital araçların ve teknolojilerin etkisiyle daha hızlı, daha verimli ve daha esnek hale gelmiştir.
Başlangıçta dijital teknolojilerin yönetim süreçlerine entegrasyonu, verimliliği artırma ihtiyacı ile gerçekleşmiştir. Öncelikle rutin işlerin standartlaşmasına odaklanılmış ve rutin işlerde harcanan zaman ve kaynaklarda önemli bir azalma sağlanmıştır. Örgütler ve yöneticiler dijital araçların potansiyelini ve katkısını fark ettikçe, teknolojilerin üretim verimliliğini ve örgütsel çevikliği artırmak için dijital dönüşüme yönelmişlerdir. Dijital araçların gelişimi örgütlere bu araçları benimsemenin yeterli olmadığını göstererek araçlar ile iş ve stratejileri uyumlu hale getirmenin zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
Örgütler dijital araçları iş süreçlerine entegre ederken, yönetim uygulamalarını güncellemenin yanı sıra sürekli yenilik ve değişimi benimseyen örgüt kültürünü de şekillendirmektedirler. Yapılan çalışmalar liderlik yeteneklerinin geleneksel emir-komuta modellerinden işbirlikçi ve çevik yönetim modellerine dönüşümün dinamik ortamlara uyum sağlama konusunda örgütlerin yeteneklerini arttırdığını ortaya koymaktadır. Başarılı dijital dönüşüm için yönetim desteği ve dijital araçların stratejik süreçlere dahil edilmesinin gerekliliği görülmektedir.
Ayrıca, örgütler, dijitalleşmenin sadece verimliliği artırmakla kalmayıp, aynı zamanda sürdürülebilirlik girişimlerini de teşvik ettiğini fark etmektedir. Örneğin dijital çözümler örgütlerin kaynak kullanımını optimize ederek atıklarını azaltmakta, bu da yönetim stratejilerinde sürdürülebilir uygulamalara olan bağlılığı yansıtmaktadır. Verimlilik ve sürdürülebilirliğe yönelik bu ikili odaklanma, daha geniş sosyal ve çevresel hedeflere ulaşmanın bir yolu olarak teknolojik gelişmeleri de içeren modern yönetim uygulamalarının ayırt edici özelliği haline gelmiştir.

AKILLI SÜREÇ OTOMASYONLARININ İŞ PERFORMANSI VE İŞVERİMLİLİĞİNİ ARTIRMADAKİ ROLÜ: VAKA ÇALIŞMALARIYLA DERİNLEMESİNE BİR İNCELEME

MAHMUT AKIN — 2025-03-25

Bu çalışma, iş performansının iş verimliliğine etkisine yönelik olarak “Akıllı Süreç Otomasyonu (IPA)” ile entegrasyonunu ve bunun çalışma koşulları/iş yaşamına etkilerini ampirik olarak araştırmaktadır. Değişkenler arasındaki etkin entegrasyonun sağlanmasında veri kalitesinin, işbirlikçi ekiplerin ve sürekli iyileştirmenin rolleri tartışılmaktadır. Araştırma, modern dünya uygulamalarını örnekleyen vaka çalışmalarını ele alarak bu alandaki zorluklara ve gelecekteki trend eğilimlere değinmektedir. Çalışmanın amacı, iş performansının iş verimliliğine etkisine yönelik olarak “Akıllı Süreç Otomasyonunun (IPA)” etkisini araştırmak, etkili işbirliğine yönelik stratejileri vurgulamak ile iş verimliliği ve inovasyon üzerindeki etkisini tartışmaktır. Çalışmanın önemi ise iş performansı, iş verimliliği ve IPA etkileşiminin iş süreçlerinde yarattığı değişim/dönüşüm, iş performansı ile iş verimliliğinin nasıl artabileceği ve bu artışa IPA’nın etkisi ile hızla gelişen teknolojik ortamda yeniliğin nasıl teşvik edebileceğine dair kapsamlı araştırmalarda yatmaktadır. Sonuç olarak işletmelerin artan verimlilik ve inovasyon süreçleri için bu bütünleştirici stratejileri benimsemelerinin gerekliliği vurgulanmaktadır.

TEKNOLOJİK DETERMİNİZM (BELİRLEYİCİLİK) ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR ÇALIŞMA

ASLI ERCAN ÖNBIÇAK — 2025-03-25

Yıllar içerisinde toplumlar evrim geçirerek tarım toplumlarından, sanayi toplumlarına evrilmiş ve enformasyon çağıyla birlikte 19.yy’dan itibaren hızlı bir bilgi toplumuna doğru geçiş yapmıştır. Tarım toplumu, sanayi toplumuna sonrasında enformasyon (bilgi) toplumları oluşmuştur. Bu toplumsal değişimler aynı zamanda toplumun yapılarını, sosyal hayatı, örgütleri etkilemektedir. Günümüzde bilgi toplumunun temellerinin oluşmasını sağlayan teknolojik ilerleme ve dijitalleşme teknoloji unsurunu ön plana çıkarmaktadır. Dijital çağın içerisinde toplumlar ve dolayısıyla bireyler hızlı artan teknolojik gelişmelerden etkilenmektedir. Yeni teknolojilerin gelişimi toplumu, örgütleri, çalışanları dolayısıyla kültürü, iş yapış şekillerini, iş süreçlerini, rekabet unsurlarını, örgütsel yapıları etkilemektedir. Teknolojik determinizm yaklaşımı, teknolojiyi merkeze almaktadır. Bu görüşü destekleyenler, teknolojinin toplumları ve örgütleri yapılandırdığı ve etkilediği görüşünü dile getirirler. Buradan hareketle teknolojik determinizm, küreselleşen dünyada bilgi sistemlerinin gelişmesiyle birlikte örgütleri kültürel, yapısal olarak etkilemektedir. Örgütler, teknolojinin kendilerini değiştirmesine uyum sağlasalar bile, bu değişim kolay olmamaktadır. Örgütün içinde bulunduğu sektörde değişim alanı, örgütleri değişime yönlendirirken aynı zamanda değişime karşı direnç ve engelde oluşturabilmektedir. Teknolojik determinizm görüşünün aksine, sosyal inşacılık teknolojiyi toplumların ve örgütlerin kullandığı ona anlam yüklediği bir unsur olarak görmektedir. Sosyal inşacılara göre, teknolojiyi kullanan bireylerin, çalışanların yarattığı sosyal etki önemlidir. Sosyal inşa yaklaşımında, toplumu veya örgütleri etkileyen tek bir etken bulunmamaktadır. Bu yaklaşıma göre gerçeklik sosyal bağlamda ele alınmaktadır. Çalışma teknolojik determinizm olgusunu kavramsal bir şekilde ele almaktadır. Teknolojik determinizm açıklanarak sosyal inşacılık teorisiyle karşıt yönleri irdelenmektedir.