HOLLANDA HASTALIĞININ ÜRETİM DEĞERLERİ VE İHRACAT PARAMETRELERİ İLE İLİŞKİSİ

Özet

Amaç: Araştırmada, Hollanda Hastalığının üretim değerleri ve dış ticaret parametreleriyle ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Uluslararası Para Fonu IMF’nin 2019 yılında yayınlamış olduğu Dünya Ekonomik Görünüm: Küresel Üretim Düşüşü, Yükselen Ticaret Engelleri rapor baz alınarak, 15 gelişmiş ve 15 gelişmekte olan ülke olmak üzere, toplam 30 ülkenin üretim değerleri (MVAP) ile döviz kuru (REER), Gayri Safi Milli Hasıla (GDP), doğal kaynak bedelleri (TNRR), GINI, enflasyon (ICP), eğitim harcamaları (EE), ihracat indeksi (EVI) ve ithalat indeksi (IVI) değerleri ile üretim değerleri Dünya Bankası verilerinden alınmıştır. Bulgular: MVAP ile GDP (r=-0.139; p<0.01) ve EE (r=-0.543; p<0.01) arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönde ilişki vardır. Negatif yönde ilişki ya da eksi regresyon katsayısı, üretim endeksinin GDP ve eğitim ile ters ilişkili olduğunu göstermektedir. Dünyada ucuz işgücüne hareketin bu sonuca neden olduğunu ifade etmek mümkündür. Yine MVAP ile ICP arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde ilişki vardır (r=0.159; p<0.01). Üretimin alt göstergeleri olan LPI, CPI ve FPI parametreleri ile TNRR ve ICP parametreleri ile negatif yönde, diğer değişkenlerle pozitif yönde ve anlamlı ilişkiye sahiptir (p<0.05). GLM analizi sonuçları, çok değişkenli boyutta MVAP üzerinde ülkenin gelişmişlik düzeyi (Beta=-5.801; p<0.01), yıl (Beta=-0.163; p<0.01) ve EE (Beta=-1.725; p<0.01) parametrelerinin anlamlı ve negatif yönde etkisinin olduğunu göstermiştir. Diğer bir ifadeyle, bir ülkenin gelişmiş olması, eğitim harcamaları ve zaman ilerlemesi Hollanda Hastalığını negatif yönde etkilemektedir. Zaman ilerlemesinden kasıt, geçmişe göre günümüzde Hollanda hastalığının daha az görülmesidir. Bu durum, eğitimin artmasıyla Hollanda Hastalığının azalmasına uyumlu sonuç vermektedir. Zaman ilerledikçe, iletişim teknolojileri artmakta ve eğitim olanakları daha erişilebilir, gelişme olanakları daha kolay olmaktadır. Enflasyonun ise Hollanda Hastalığı üzerindeki etkisi anlamlı değildir (p>0.05). Özgünlük: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde Hollanda hastalığı ile ilgili bazı çalışmalar yapılmış olsa da, bu iki ülke grubunu kapsamlı olarak değerlendiren, bu değişkenleri üretim ve dış ticaret ile bir arada değerlendiren yeterli çalışmaya rastlanmamıştır. Bu bakımdan araştırma literatürde alan öncüsü çalışmalar arasında yer almaktadır.