Türk Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi/Turkish Journal of Medicine and Health Sciences

KAPAK SAYFASI-COVER PAGE

2025-08-29T11:13:51+00:00

Akademik Literatürde Genetik Okuryazarlık: Vosviewer Kullanılarak Bibliyometrik Bir Araştırma Genetic Literacy In Academic Literature: A Bibliometric Exploration Using Vosviewer

2025-06-30T07:41:37+00:00

Genetik okuryazarlık, genetik bilgiyi anlama, yorumlama ve sağlık kararlarında kullanma becerisi, modern toplumda kritik bir kavramdır. Bu çalışmada, Web of Science (WoS) veri tabanından elde edilen genetik okuryazarlıkla ilgili 258 yayının bibliyometrik analizi yapılmıştır. VOSviewer yazılımı kullanılarak yazarlar, kurumlar, ülkeler ve anahtar kelimeler arasındaki ilişkiler haritalandırılmıştır. Bulgular, Chapman, Kovas ve Selita'nın en üretken yazarlar olduğunu, Bowling ve diğerlerinin (2008) ise en çok atıf alan yazarlar olduğunu ortaya koymuştur. Amerika Birleşik Devletleri hem yayın (22) hem de atıf (450) sayısında başı çekerken, Birleşik Krallık ve Türkiye de önemli katkılarda bulunmuştur. Ulusal İnsan Genomu Araştırma Enstitüsü en fazla yayına sahip olmuş ve Cincinnati Üniversitesi en fazla atıf alan kurum olmuştur. "Genetik okuryazarlık", "genetik" ve "genetik okuryazarlığı" en sık kullanılan anahtar kelimeler olmuştur. Çalışma, genetik okuryazarlık araştırmalarında Amerika Birleşik Devletleri'nin baskınlığını ve Türkiye gibi ülkelerin artan katkılarını vurgulamıştır. Ayrıca, genetik okuryazarlığın sadece sağlık hizmetlerinde değil, eğitim, hukuk ve sosyal politikalardaki önemine de vurgu yapılmıştır. Gelecekteki araştırmalar, alanın daha kapsamlı bir şekilde anlaşılması için "genetik danışmanlık", "genetik testler" ve "genetik eğitim" gibi ilgili anahtar kelimeleri de içerecek şekilde genişletilmelidir. Genetik okuryazarlığın geliştirilmesi, bireysel sağlık kararlarının iyileştirilmesi, genetik teknolojilerin etik kullanımının sağlanması ve toplumsal eşitsizliklerin azaltılması için çok önemlidir.

Klinik Pratikte Sık karşılaşılan Temporomandibular Eklem Rahatsızlıkları ve Konservatif Tedavi Yöntemleri: Literatür Derlemesi-Common Temporomandibular Joint Disorders and Conservative Treatment Methods in Clinical Practice: A Literature Review

2025-08-09T11:48:55+00:00

Özet

Temporomandibular Eklem (TME), alt çenenin kafatası ile birleştiği yerde bulunan ve çiğneme, konuşma gibi fonksiyonlarda kritik rol oynayan bikondiler yapıda bir eklemdir. TME’yi etkileyen rahatsızlıklar, sadece eklemle sınırlı kalmayıp çevre kasları da etkileyen kompleks bozukluklardır. Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu (TMD), toplumda yaygın görülmesine rağmen çoğu zaman fark edilmemekte ve tedavi süreci gecikmektedir. Bu derleme çalışmasında, TME’nin detaylı anatomik yapısı incelenmiş; TMD etiyolojisinde rol oynayan biyomekanik, psikososyal ve çevresel faktörler değerlendirilmiştir. Ayrıca, en sık karşılaşılan TMD formları olan miyofasyal ağrı sendromu ve disk deplasmanları ayrıntılı şekilde ele alınmış, özellikle redüksiyonlu ve redüksiyonsuz disk deplasmanlarının klinik özellikleri açıklanmıştır. Çalışmada, TMD yönetiminde öncelikli olarak konservatif tedavi yaklaşımlarının tercih edilmesi gerektiği vurgulanmış; hasta eğitimi, davranışsal tedavi, farmakoterapi, fizik tedavi ve manuel terapinin etkililiği güncel literatür ışığında tartışılmıştır. TME bozukluklarının başarılı yönetimi için multidisipliner bir yaklaşım, bireye özgü tedavi planlaması ve erken müdahale temel öncelikler arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tempromandibular eklem, konservatif tedavi, disfonksiyon

Türk ve özbek kadınlarda sigara kullanımı ve sağlık üzerinde etkileri-Smoking among Turkish and Uzbek women and its effects on health

2025-07-18T14:22:44+00:00

Özet

Bu makalede Türkiye ve Özbekistan örneği üzerinden kadınlarda sigara kullanımının güncel durumu, sosyo-kültürel belirleyicileri ve sağlık üzerindeki çok boyutlu etkileri incelenmiştir. Literatürdeki veriler, toplumsal cinsiyet rolleri, modernleşme süreçleri, şehirleşme ve küresel tütün endüstrisinin reklam stratejilerinin kadınlarda sigara içme davranışını önemli ölçüde etkilediğini göstermektedir. Sigaranın kadın sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri kanser türlerinden kalp-damar hastalıklarına, solunum yolu rahatsızlıklarından üreme sağlığı sorunlarına kadar geniş bir alanı kapsamaktadır. Türkiye’de genç kadınlar arasında sigaraya başlama yaşının düşmesi, sigaranın özgürlük ve modernlik simgesi olarak algılanmasıyla ilişkilidir. Özbekistan’da ise geleneksel aile yapısı sigara kullanımını sınırlandırsa da şehirleşme ve küreselleşme genç kuşaklarda sigara içme oranlarını artırmaktadır. Makalede elde edilen bulgular, etkili tütün kontrol politikalarının sadece yasal düzenlemelerle sınırlı kalmaması gerektiğini, kadınlara yönelik kültüre duyarlı farkındalık çalışmaları ve destek hizmetleriyle desteklenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Anahtar kelimeler: Sigara kullanımı,Kadın sağlığı, Tütün kontrol politikaları, Türkiye,Özbekistan,Toplumsal cinsiyet,Sosyo-kültürel etkenler,Genç kadınlar,Üreme sağlığı,Kanser riski,Kalp-damar hastalıkları,Solunum yolu hastalıkları,Modernleşme,Kentleşme,Tütün endüstrisi,Farkındalık kampanyaları,Bağımlılık,Halk sağlığı.

Abstract

In this article, the current state of cigarette use in women, socio-cultural determinants and multidimensional effects on health have been examined through the example of Turkey and Uzbekistan. Data in the literature show that gender roles, modernization processes, urbanization and advertising strategies of the global tobacco industry significantly affect smoking behavior in women. The negative effects of smoking on women's health cover a wide range, from types of cancer to cardiovascular diseases, from respiratory tract disorders to reproductive health problems. The decrease in the age of smoking initiation among young women in Turkey is related to the perception of smoking as a symbol of freedom and modernity. In Uzbekistan, although the traditional family structure limits smoking, urbanization and globalization increase smoking rates among younger generations. The findings obtained in the article show that effective tobacco control policies are not limited to legal regulations only.

Keywords: Smoking, Women's health, Tobacco control policies, Turkey, Uzbekistan, Gender,Socio-cultural factors, Young women, Reproductive health, Cancer risk, Cardiovascular diseases, Respiratory diseases, Modernization, Urbanization, Tobacco industry, Awareness campaigns, Addiction, Public health.

Fiziksel Aktivitenin Psikolojik Sağlık Üzerindeki Etkileri-The Effects of Physical Activity on Psychological Health

2025-07-17T11:48:49+00:00

Bu derleme çalışması, fiziksel aktivitenin bireylerin psikolojik sağlığı üzerindeki etkilerini çok yönlü bir perspektifle ele almayı amaçlamaktadır. Literatürde yer alan güncel araştırmalar doğrultusunda, düzenli fiziksel aktivitenin stres düzeylerini azaltma, depresyon ve anksiyete semptomlarını hafifletme, benlik saygısını artırma gibi olumlu sonuçlara yol açtığı görülmektedir. Ayrıca, egzersizin bilişsel işlevler ve sosyal etkileşim üzerindeki katkılarına da değinilmektedir. Bu bağlamda, fiziksel aktivitenin yalnızca bedensel değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal iyilik hali için de önemli bir müdahale aracı olduğu vurgulanmaktadır. Çalışma, sağlık politikaları ve psikolojik destek programlarında fiziksel aktivitenin daha fazla yer alması gerektiğine dikkat çekmektedir.

3–6 Yaş Arası Çocuklarda Dijital Medya Kullanımının Dikkat Dağınıklığına Etkisi-The Effect of Digital Media Use on Attention Deficit in Children Aged 3–6

2025-07-18T17:28:07+00:00

Özet

Bu çalışmanın amacı, Karabük il merkezinde 3–6 yaş arasındaki çocukların günlük dijital medya kullanım süreleri ile dikkat dağınıklığı düzeyleri arasındaki ilişkiyi nicel olarak incelemektir. Günümüzde dijital medya araçlarının çocukların yaşamındaki yeri giderek artmakta, özellikle erken çocukluk döneminde ekran süresi dikkat ve bilişsel gelişimi etkileyebilmektedir. Araştırma kapsamında, Karabük’te rastgele seçilen anaokullarından 68 çocuk ve aileleri katılmıştır. Veri toplama aracı olarak ebeveynlerin günlük ekran süresi kayıtları ile Child Behavior Checklist (CBCL) kullanılmış, veri toplama süresi iki hafta olarak belirlenmiştir. Elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler, korelasyon ve regresyon analizleri ile değerlendirilmiştir. Bulgular, günlük ekran süresi 60 dakikadan fazla olan çocukların dikkat dağınıklığı puanlarının anlamlı derecede yüksek olduğunu göstermiştir (p < 0.05). Ayrıca dijital medya süresi ile dikkat dağınıklığı arasında pozitif ve güçlü bir korelasyon bulunmuştur (r = 0.602, p < 0.05). Ebeveyn eğitim düzeyi, çocukların dikkat performansını olumlu yönde etkilerken, cinsiyet değişkeninin anlamlı etkisi tespit edilmemiştir. Sonuç olarak, erken çocukluk döneminde aşırı dijital medya kullanımı dikkat becerilerini olumsuz etkileyebilmektedir. Elde edilen veriler, ailelerin bilinçlendirilmesi ve ekran süresi sınırlandırmalarının erken müdahale programlarının önemli bileşenleri olması gerektiğini göstermektedir. Bu çalışma, Karabük özelinde yerel verilerle literatüre katkı sağlamakta ve çocuk gelişimi alanında farkındalık oluşturmayı hedeflemektedir.